Apolinary Hartglas, znany również jako Maksymilian Apolinary Hartglas, to postać, która w znaczący sposób wpłynęła na dzieje polskiej polityki i społeczności żydowskiej. Urodził się 7 kwietnia 1883 roku w Białej Podlaskiej, a swoją działalność zakończył 7 marca 1953 roku w Tel Awiwie.
Był utalentowanym prawnikiem oraz publicystą, który zyskał uznanie jako działacz syjonistyczny. Apolinary Hartglas stał się jedną z kluczowych postaci wśród żydowskich polityków przed II wojną światową w Polsce. Jako adwokat wniósł znaczący wkład w rozwój prawa, a jego pasja do spraw publicznych doprowadziła go do roli posła na Sejm Ustawodawczy oraz w I i II kadencji w latach 1919–1930.
Jego życie i praca były świadectwem zaangażowania w obronę praw społeczności żydowskiej oraz dążeń do współczesnych idei narodowych. Apolinary Hartglas pozostaje postacią, której dziedzictwo nadal inspiruje i przypomina o ważnych przemianach w historii Polski i Żydów.
Życiorys
Apolinary Hartglas urodził się w rodzinie adwokackiej osiedlonej na Podlasiu. Był synem Kelmana i Aleksandry Debory z Rozencwajgów. W latach 1892–1900 uczęszczał do gimnazjum w Białej Podlaskiej, a następnie, w okresie 1900–1904, ukończył studia z zakresu prawa na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1907–1919 prowadził praktykę adwokacką w Siedlcach, gdzie pełnił również funkcję wiceprzewodniczącego Rady Miasta. W 1911 roku założył w Warszawie własną kancelarię prawną i był członkiem Rady Adwokackiej w stolicy. W 1909 roku ożenił się z Chawą Ewą Rosenman.
Już w czasie studiów, w 1901 roku, zaangażował się w ruch syjonistyczny. Aktywnie uczestniczył w konferencji syjonistycznej w Helsinkach w 1906 roku. Po zakończeniu I wojny światowej, w 1919 roku, został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy przez mniejszości narodowe w Białej Podlaskiej. Jego mandat poselski obejmował trzy kadencje, w tym Sejm Ustawodawczy oraz Sejm I i II kadencji, z reprezentacją z okręgu Warszawa.
Podczas wyborów w 1922 roku był jednym z twórców Bloku Mniejszości Narodowych. W Sejmie I kadencji zajmował się referowaniem projektu znoszącego ograniczenia wobec ludności żydowskiej w dawnej Kongresówce. Warto dodać, że był także członkiem loży masońskiej „Braterstwo” w Warszawie. W 1920 roku ochotniczo wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej.
W latach 1938–1939 pełnił funkcję radnego w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej, w październiku 1939 roku, został członkiem stołecznego Judenratu. 20 grudnia tegoż roku udało mu się ewakuować do Jerozolimy przez Włochy, gdzie znalazł się w kierownictwie Hagany.
Po utworzeniu państwa Izrael, Hartglas piastował stanowisko wysokiego urzędnika w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W 1996 roku opublikował wspomnienia zatytułowane „Na pograniczu dwóch światów”, w których dzieli się swoimi doświadczeniami oraz refleksjami na temat realiów społeczno-politycznych Polski na przełomie wieków oraz w czasie I wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego. W swoich wspomnieniach pisze:
Nazwałem swe pamiętniki „Na pograniczu dwóch światów” nie dlatego, że miałem na myśli świat naszego doczesnego życia obok świata wieczności, jeno dla bardziej skromnego powodu, że ja sam, osobiście, znalazłem się jako człowiek na pograniczu dwóch światów: żydowskiego i polskiego. Wyjaśnię to dalej, jak przez całe prawie me życie ścierały się we mnie dwa czynniki trudne do pogodzenia: wychowanie i dzieciństwo polskie, przywiązanie do narodu polskiego, jego kultury i jego ziemi z samorzutnie powstałą miłością dla mego umęczonego narodu żydowskiego, dla jego cierpień i jego odrodzenia we własnej Ojczyźnie. Całe życie cierpiałem na kompleks rozdwojenia z tego powodu, gdyż nie ma siły, która by potrafiła stopić te dwie odmienne dusze. Kochałem jednocześnie oba narody jako ja, jako człowiek, i odnosiłem się krytycznie i z gniewem do obu: jako Żyd – nie mogłem zapomnieć krzywd, jakich doznał mój naród w Polsce (ja osobiście ich nie doznałem), a jako zasymilowany z polskością – musiałem podzielać wiele żalów do Żydów, jakie żywią najlepsi nawet Polacy.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Adam Abramowicz (polityk) | Józef Bek | Stanisław Iwanicki | Renata Durda | Emilian Radomiński | Andrzej Konieczny | Mieczysław Mierzyński | Krzysztof Oksiuta | Wojciech Romaniuk | Krzysztof Iwaniuk | Joanna Wicha | Jan Nowak (urzędnik) | Stefan Konarski | Dariusz Stefaniuk | Paweł Korol | Wojciech WierzejskiOceń: Apolinary Hartglas