Józef Pruszkowski, znany również pod pseudonimem P.J.K. Podlasiak, urodził się 1 lutego 1837 roku w Białej Podlaskiej, a zmarł 29 stycznia 1925 roku w Lublinie. To postać niezwykle istotna w historii polskiego kościoła katolickiego. Pruszkowski był nie tylko duchownym katolickim, ale również wybitnym historykiem, który poświęcił swoje życie badaniom nad historią Kościoła.
w trakcie swojej kariery akademickiej pełnił funkcję profesora w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, który odgrywa ważną rolę w edukacji teologicznej oraz kulturalnej w Polsce. Dodatkowo, był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, co podkreśla jego znaczenie w środowisku akademickim i badawczym.
Życiorys
Józef Pruszkowski był postacią o znaczącej roli w polskiej historii Kościoła katolickiego. Urodził się jako syn Marcina, urzędnika miejskiego, oraz Franciszki z Markiewiczów. Kształcenie rozpoczął w gimnazjum w Białej Podlaskiej, które ukończył w 1854 roku. Następnie studiował w Seminarium Duchownym w Janowie Podlaskim do 1857 roku, a potem na Akademii Duchownej w Warszawie, gdzie studia zakończył w 1861 roku, uzyskując tytuł kandydata świętej teologii.
W 1860 roku, w Warszawie, przyjął sakrament święceń z rąk biskupa pomocniczego warszawskiego, Henryka Platera. Po ukończeniu edukacji, Pruszkowski rozpoczął pracę akademicką jako wykładowca w Zakładzie Biblistyki Nowego Testamentu w Seminarium Duchownym w Janowie Podlaskim, gdzie pracował od 1862 do 1869 roku. W tym okresie był także sekretarzem biskupa podlaskiego, Beniamina Szymańskiego.
Pruszkowski wziął aktywny udział w powstaniu styczniowym, co doprowadziło do jego aresztowania i pobytu w więzieniu, gdzie przebywał z biskupem Platerem w latach 1863–1864. Po powrocie do normalnego życia, przez długie lata pozostawał pod nadzorem carskiej policji, aż do 1905 roku. Mimo trudności, Pruszkowski kontynuował działalność edukacyjną, prowadząc prywatne zajęcia z historii Kościoła katolickiego w podlaskich wsiach. W 1881 roku władze zmusiły go do opuszczenia Janowa Podlaskiego, uznając go za „osobę niepożądaną wśród ludności prawosławnej”.
W kolejnych latach pełnił funkcję kapelana w zakładzie dla nieuleczalnie chorych w Warszawie, a następnie proboszcza w kilku parafiach: w Bobrownikach nad Wieprzem (1881-1891), Wąwolnicy (1891–1901) oraz Garbowie (1901–1906). Od 1906 roku był proboszczem parafii Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie.
W latach 1906–1919 pełnił obowiązki profesora oraz kierownika Zakładu Prawa Kanonicznego w Seminarium Duchownym w Lublinie. Jego zasługi doceniono w 1922 roku, kiedy to został uhonorowany tytułem profesora honorowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1868–1881 był dziekanem dekanatu podlaskiego, a po 1905 roku funkcjonował jako kanonik, natomiast od 1910 roku jako prałat-kustosz kapituły lubelskiej.
Pruszkowski angażował się również w działalność wspierającą Akademię Umiejętności w Krakowie, a w 1920 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. Był współpracownikiem pisma „Polonia Sacra”. W swojej pracy naukowej badał historię nowożytną Kościoła w Polsce oraz biblistykę Nowego Testamentu.
W swojej dwóch tomowej publikacji pt. Martyrologjum czyli męczeństwo Unii świętej na Podlasiu (1905-1917) zbadał prześladowania duchowieństwa oraz wiernych katolickich na Podlasiu, jaki miały miejsce po roku 1864, koncentrując się na dekanatach bialskim, konstantynowskim, radzyńskim, sokołowskim i włodawskim. Oprócz tego, jego badania dotyczyły polityki carów Aleksandra II i III wobec Kościoła katolickiego oraz stanu szkolnictwa rosyjskiego na Podlasiu.
Pruszkowski pozostawił po sobie wiele publikacji, w tym:
- Historya zjawionego i cudownego obrazu Matki Boskiej oraz kościoła i probostwa w Leśnej na Podlasiu zabranego na własność prawosławia (1897),
- Janów Biskupi czyli Podlaski (1897),
- Leśna na Podlasiu (1897),
- Kodeń Sapiehów, jego kościoły i starożytny obraz Matki Bożej Gwadelupeńskiej (1898),
- Najświętsza Marya Matka Boża (1906–1910, 3 tomy),
- Martyrologjum Podlasia w pieśni (1925).
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Zofia Tajber | Honorat Koźmiński | Dawid Szychowski | Schabse RapaportOceń: Józef Pruszkowski